Priče o Batajnici
Aerodrom Batajnica 1961 - Mesto gde je počela istorija Pokreta nesvrstanih
Juna 1961. godine, aerodrom Batajnica bio je domaćin istorijskog susreta predsednika Jugoslavije Josipa Broza Tita i predsednika Indonezije Ahmeda Sukarna. Ova poseta bila je uvod u formiranje Pokreta nesvrstanih i simbolizovala je sve jače veze među zemljama koje su želele da ostanu van blokovske podele sveta. Srdačan doček, prisustvo Jovanke Broz i politički značaj susreta ostali su zabeleženi kao važan trenutak u diplomatskoj istoriji Jugoslavije.
Tamo gde je Jugoslavija govorila svetu – priča o zaboravljenoj radio-stanici u Batajnici
Samački hotel kod Elektronske industrije krije pravu bogatu istoriju – bio je sedište prve državne kratkotalasne radio-stanice Kraljevine Jugoslavije, otvorene 1936. godine. Odatle se pre Drugog svetskog rata emitovao program širom sveta na 12 jezika, jednom čak i kao odgovor na nacističku propagandu, a kasnije su ga koristili i nacisti kao vojni radio. Danas ovaj objekat skoro neprimećeno stoji, zaboravljen od javnosti, iako je nekada bio tehnološko čudo i simbol borbe za informaciju.
Razvoj privrede u Batajnici
Poljoprivreda je od osnivanja bila osnovna privredna grana Batajnice, a naročito je doživela razvoj kroz dodelu zemljišta vojnim dobrovoljcima i formiranje zadruge krajem 19. veka. Između dva svetska rata razvijaju se i brojni zanati, dok danas najveći potencijal predstavljaju geostrateški položaj uz Dunav, železnica, auto-putevi i potencijalna civilna upotreba aerodroma. Nakon 2000. godine Batajnica beleži privredni rast kroz otvaranje velikog broja malih firmi i uslužnih delatnosti, čemu je doprineo i priliv stanovništva usled ratnih dešavanja.
Batajničke manifestacije
Batajnica je tokom poslednjih decenija bila domaćin niza manifestacija koje su obogatile društveni i kulturni život ovog mesta. Iako neke od njih danas više nisu aktivne, ostavile su dubok trag u zajednici. Ove manifestacije predstavljale su jedinstvenu priliku da se građani svih generacija – od najmlađih do najstarijih – okupe, druže i učestvuju u sportskim, kulturnim i umetničkim dešavanjima koje su sa puno entuzijazma priređivali upravo sami Batajničani.
Batajnica 1999. godine, kako smo dočekali NATO bombardovanje?
Tokom prvih dana NATO bombardovanja 1999. godine, Batajnica i njen vojni aerodrom bili su među ključnim metama. Dok su građani u strahu bežali u podrume, vojno osoblje na aerodromu, poput aviomehaničara Radosava Marinkovića, bilo je spremno i svesno težine situacije. MiG-29 avioni poleteli su neposredno pre nego što su prve bombe pale, a aerodrom je ubrzo postao neupotrebljiv za sletanje. Vojnici su radili pod neprekidnom pretnjom, bez komunikacije, u uslovima potpunog nadzora neprijatelja iz vazduha. Ipak, borbeni duh, profesionalizam i ljudska hrabrost ostali su nepokolebljivi. Priča svedoči o danima kada je srce bilo jače od tehnike, a heroji nisu nosili plašteve, već uniformu i alat u rukama.
Ribljijada
Ribiljijada u Batajnici je tradicionalna manifestacija u organizaciji Ribolovačkog društva „Šaran“, gde takmičari pripremaju riblju čorbu, a komisija ocenjuje najbolje kuvare. Svake godine privlači sve veći broj učesnika i posetilaca, koji nakon takmičenja uživaju u degustaciji specijaliteta.
Fijakerijada
Fijakerijada u Batajnici je tradicionalna manifestacija koju organizuje „Konjički klub Batajnica“, okupljajući učesnike iz celog Srema u takmičenju upravljanja konjskim zapregama. Svake godine privlači sve više posetilaca, a nakon takmičenja sledi svečana proslava u organizaciji domaćina.
Ojkača
Ojkanje, ganga i rera su se očuvali prvenstveno zahvaljujući organizovanim grupama lokalnih entuzijasta koji nastavljaju da prenose veštinu i znanje mlađim generacijama. U Batajnici kao delu južnog Srema, Sremske bećarce čuvaju Sremci od zaborava, a Dalmatinci Ojkaču kojom su obogatili folklor Batajnice.
“Ala smo se sastali bećari"
„Tajna dugovečnosti ovog desetorečnog dvostiha je upravo u njegovoj direktnosti i temama koje su svakodnevica, a predstavljene su na šaljiv način.“ „Dok smo živi i dok će nas biti, bećarluk se mora nastaviti.“
Sremačka svadba
Upoznavanje momaka i devojaka u Sremu obično se dešavalo na svečarima (krsnim slavama), javnim česmama ili mobama, dok su stariji članovi porodice imali zadatak da se raspitaju o potencijalnom bračnom partneru. Svadba se najčešće održavala u jesen, kada ima rakije i vina, a obavezni deo proslave bili su muzika, pesma, bećarci i običaj prikazivanja, gde se glasno objavljivalo šta je ko dobio na poklon uz zdravicu pićem.
Zabijačka ili svinjokolj
Jedan od običaja koji se održao do današnjih dana je sremska zabijačka, vreme kada se vredni Sremci okupljaju posle setve i žetve kako bi pripremili zimnicu od mesa i mesnih specijaliteta. Prava sremska zabijačka je doživljaj koji pamte komšije, prijatelji i rodbina, jer tog dana se vredno radi, dobro jede, a uveče može i da se popije u kući domaćina gde u slozi žive četiri generacije.
Čuvari Hristovog groba
Običaj čuvanja Hristovog groba, jedinstven u pravoslavnom svetu i zabeležen samo u Jerusalimu i kod Srba iz Vrličke krajine, nastao je u Dalmaciji tokom 16. veka, a nakon egzodusa Srba 1995. godine nastavljen je u Batajnici ispred hrama Rođenja presvete Bogorodice. Ova tradicija, koju čuvaju potomci Vrličana okupljeni u Društvu Čuvara Hristovog groba, nalazi se na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije i kandidat je za Uneskovu listu svetske baštine.
Spomen česma „Deci žrtvama NATO bombardovanja"
Spomen česma posvećena deci stradaloj u NATO bombardovanju izgrađena je 2014. godine u naselju Ekonomija 1, a njen nastanak inicirao je „Pokret za razvoj Batajnice“ uz podršku umetnika, organizacija i Gradske opštine Zemun. Iako nije zvanično proglašena kulturnim dobrom, 2015. godine svečano je osveštana uz prisustvo verskih zajednica i lokalnih vlasti, dok se o njenom održavanju brinu meštani.
Spomen park „Mala Milica Rakić"
U Batajnici su podignuta dva obeležja posvećena žrtvama NATO bombardovanja 1999. godine, među kojima je i spomen-park „Mala Milica Rakić“, posvećen tragično stradaloj trogodišnjoj devojčici, koji je 2017. godine obnovljen uz podršku Ministarstva odbrane.
Spomenik Batajničkim Borcima
Spomenik batajničkim borcima iz Drugog svetskog rata, podignut 1954. godine u centru Batajnice, prikazuje borca u jurišu i nosi imena palih boraca i žrtava rata, a njegovo autorstvo pripada vajarki Ljubici Savić-Grasi.
Zavetni krst
Krajem 19. i početkom 20. veka Batajničani su pokrenuli manifestaciju „Žitna molitva“, nakon što je sedam godina za redom grad uništavao prinose, podigavši krst na obali Dunava gde su se molili za zaštitu. Ova tradicija, prekinuta nakon Drugog svetskog rata, obnovljena je 2015. godine kada je Zavetni krst proglašen za spomenik kulture, a 2018. osnovano udruženje „Zavetni krst – žitna molitva“ radi očuvanja ove baštine.
Hram Svete Nedelje u Belarici
Episkop sremski Vasilije osveštao je 16. oktobra 2016. godine zemljište za novu crkvu u batajničkom naselju Belarica, posvećenu Svetoj Velikomučenici Nedelji, koja je posebno poštovana među doseljenicima iz severne Dalmacije, Like i Krajine. Ova crkva simbolizuje nastavak hrišćanske tradicije Belarice, čije postojanje datira još iz turskih katastarskih popisa iz XVI veka, i potvrđuje postojanost naroda kroz vekove.
Hram Svetog Jovana Šangajskog u naselju Šangaj
Naselje Šangaj u Batajnici dobilo je svoju pravoslavnu crkvu posvećenu Svetom Jovanu Šangajskom, čija je izgradnja počela 2014. godine, a hram je svečano osvećen na Petrovdan 2015. godine. Od tada, svake godine 2. jula, na dan Svetog Jovana Šangajskog, u crkvi se održava hramovna slava uz svetu liturgiju i dodelu priznanja zaslužnim građanima.
Hram rođenja presvete Bogorodice
Temelji crkve Rođenja Presvete Bogorodice u Batajnici osvećeni su 14. novembra 1992. godine, a završetak i osvećenje hrama obavljeno je 20. maja 2007. uz prisustvo brojnih vladika i vernika. Crkva je izgrađena dobrovoljnim prilozima, uz najveću finansijsku podršku opštine Zemun, a u njene temelje ugrađena je čestica moštiju Svetog kneza Lazara.
Hram Svetih arhistratiga Mihaila i Gavrila
Crkva u Batajnici, osnovana 1726. godine, kroz vekove je preživela ratna razaranja, propadanja i obnove, a današnji barokni hram Svetih arhistratiga Mihaila i Gavrila izgrađen je 1785. godine. Zahvaljujući obnovi 2001-2004. godine, crkva je sačuvana kao jedan od najstarijih hramova u Zemunu i Beogradu.
